Pewien doświadczony elektryk opowiadał, jak zaczynał pracę. Mówił ze śmiechem, że pierwszego dnia — a trzeba przyznać, że był całkiem zielony — usłyszał: „Młody!! Skocz i przynieś dwa esy szesnastki i dwie kostki czwórki”. Opowiadał: „Ponieważ była to moja pierwsza praca dorywcza, nie miałem większego pojęcia, o co chodzi. Zastanawiałem się co mam mu przynieść? Jak to wygląda? Do czego służy? Głupio się było przyznać, że nie wiem. Więc przyniosłem, co się dało. Gdy przyszedłem z tym wszystkim. Mężczyzna, który polecił mi przynieść sprzęt, popatrzył się na mnie i powiedział: „Przynajmniej wiemy, że silny jesteś"".
Jak widać z tego przykładu, wątpliwości i niejasności są wpisane w pracę początkujących elektryków, instalatorów. Więc zanim zaczniesz prace, warto zapoznać się z podstawowymi nazwami z branży instalacji elektrycznych. Ten artykuł możesz zatem potraktować jako katalog podstawowych terminów dla początkującego elektryka-instalatora.
Spis treści:
ES
wyłącznik nadmiarowo-prądowy, inne jego określenia to: wyłącznik instalacyjny, bezpiecznik, es, eska, a nawet korek — jeden z podstawowych elementów instalacji elektrycznych. Zabezpiecza obwody elektryczne oraz odbiorniki końcowe przed następstwem przetężeń, przeciążeń i zwarć elektrycznych. W praktyce, gdy np. podłączymy za wiele odbiorników naraz, albo uszkodzone urządzenie elektryczne: nastąpi samoczynne wyłączenie obwodu, który zabezpiecza wyłącznik nadmiarowo-prądowy.
UWAGA! Jeżeli:
w obwodzie płynie zbyt duży prąd względem nominalnego, to mówimy o przetężeniu,
natężenie prądu jest dziesiątki lub więcej razy większe od nominalnego i gwałtowne to mamy do czynienia ze zwarciem,
trwa długo i jest tylko o część lub kilkukrotnie większe od nominalnego to jest to przeciążenie.
Znaleźć je można praktycznie w każdej rozdzielni w budynkach czy mieszkaniach, nie wspominając nawet o fabrykach i innych budynkach użytku publicznego. Stopniowo wypierają klasyczne bezpieczniki topikowe tzw. korki. Wyłączniki dzielimy ze względu na:
charakterystykę wyzwalania np. A, B, C, D te omówimy w poniższej tabeli — na rynku można również spotkać bardziej specjalistyczne wyłączniki o charakterystykach oznaczanych symbolami: E, K, S, Z czy L,
prąd znamionowy np. 6A, 10A, 16A, 20A, itd.,
napięcie sieci np. 230 VAC, 400 VAC, 60 VDC, 110 VDC,
znamionową zdolność zwarciową np. 6 kA, 10 kA.
Charakterystyka czasowo-prądowa wyłączników nadmiarowo-prądowych
Typ | "A" | "B" | "C" | "D" |
|---|---|---|---|---|
Opis | Sporadycznie spotykane wyłączniki nadprądowe o charakterystyce czasowo-prądowej A to wyłączniki o działaniu bezzwłocznym. | Najpowszechniej stosowane. Wykorzystuje się je przede wszystkim w rozwiązaniach mieszkaniowych i różnego rodzaju lokalach komercyjnych o mocach do kilku kW. | Wykorzystywany jest przede wszystkim w aplikacjach przemysłowych. | Używane wyłącznie w rozwiązaniach typowo przemysłowych. |
Zastosowanie | Zabezpieczania wrażliwe na fluktuacje natężenia energii elektrycznej urządzeń elektronicznych. | Zabezpieczania obwodów gniazdkowych, obwodów oświetleniowych oraz urządzeń AGD i RTV o niewielkim prądzie rozruchowym. | Zabezpieczania urządzeń o dużych prądach rozruchowych – np. trójfazowych silników elektrycznych | Zabezpieczania urządzeń elektroenergetycznych o dużych prądach rozruchowych – np. generatory, turbiny itp. |
Prąd wyzwalania przeciążeniowego: | 1,13-,145 | 1,13-,145 | 1,13-,145 | 1,13-,145 |
Prąd wyzwalania zwarciowego: | - | 3-5 | 5-10 | 10-20 |
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki nadmiarowo-prądowe (ESY):
Źródło: www.eaton.com/pl/pl-pl.html, new.abb.com/pl
RÓŻNICÓWKA
pełna nazwa wyłącznik różnicowo-prądowy. Zwany również pod nazwą: , wyłącznik przeciwporażeniowy, RCD — można go określić jako „opiekuna” naszej instalacji elektrycznej. Wyposażony jest w wewnętrzny układ (przekładnik Ferrantiego), którego głównym zadaniem jest weryfikacja czy w chronionym obwodzie nie wystąpiło zwarcie, upływ prądu do przewodu ochronnego lub do ziemi, podłogi (potencjału mniejszego). Jeżeli dojdzie do takiego stanu, następuje samoczynne i niemal natychmiastowe odłączenie zasilania obwodu. Innymi słowy, suma prądów, które wypływają z różnicówki, musi równać się sumie prądów, które do niej wpływają. W przypadku gdy wartość ta nie jest równa, jest większa niż wartość prądu różnicowego (upływowego), następuje zadziałanie wyłącznika.
Różnicówki dzielimy* ze względu na:
Rodzaj prądów upływowych | AC — prąd przemienny sinusoidalny | A — prąd przemienny sinusoidalny, prąd sinusoidalny wyprostowany jednopołówkowo i impulsowy | B — tak jak typ A z tym że dodatkowo prąd stały. |
|---|---|---|---|
Napięcie znamionowe | 230 V | 400 V | |
Prąd znamionowy | 25A | 40A | 63A itd. |
Prąd zadziałania: | wysokoczułe < 30mA, | średnioczułe 30 - 500mA, | niskoczułe > 500mA |
Wbudowane zabezpieczenie nadprądowe | RCCB – bez wbudowanego zabezpieczenia | RCBO – z wbudowanym zabezpieczeniem | |
*podano tylko najczęstsze parametry.
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki różnicowo-prądowe (RCD):
Źródło: www.eaton.com/pl/pl-pl.htlm
Wyłączniki różnicowoprądowe stosuje się jako dodatkowa ochrona obok „samoczynnego wyłączenia zasilania”, które działa przy bezpośrednim zwarciu faza-obudowa. Stosuje się w układach sieci TN-S, TN-C-S, TT oraz rzadko IT. Więcej o oznaczeniach sieci dowiesz się z tabeli zawartej w artykule: Jak prawidłowo wykonać podział przewodu PEN na PE i N?
PRZEPIĘCIÓWKA
pełna nazwa ogranicznik przeciwprzepięciowy znana również pod nazwą: przepięciówa, ochronnik, odgromnik — jego podstawowe zadanie to ochrona instalacji oraz urządzeń elektrycznych i elektronicznych przed skutkami przepięć wywołanych przeważnie wyładowaniami atmosferycznymi, oraz skutkiem awarii sieci elektroenergetycznej. W rozdzielniach elektrycznych montujemy je na początku instalacji elektrycznej.
Przykładowe obrazy przedstawiające ogranicznik przeciwprzepięciowy (odgromnik):
Źródło: adelid.pl, www.se.com/pl/pl/
PUSZKA
pełna nazwa: puszka elektroinstalacyjna — służy do zabezpieczania połączeń elektrycznych przed oddziaływaniem czynników zewnętrznych, a także do montażu osprzętu elektrycznego np. gniazdek, łączników, itd.
Ze względu na zróżnicowany sposób montażu puszki dzielimy na:
podtynkowe — można je podzielić na montowane w ścianach pełnych oraz pustych,
natynkowe — jednym z głównych kryteriów podziału oprócz gabarytów puszki jest stopień szczelności IP.
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki puszki elektroinstalacyjne:
Źródło: www.pawbol.pl, www.simet.com.pl, artplastelektro.pl
KOSTKA
prawidłowa nazwa to listwa zaciskowa — służy do łączenia ze sobą przewodów elektrycznych. Jej popularność związana jest przede wszystkim z uniwersalnością zastosowań.
Połączenie elektryczne w kostce elektrycznej zabezpieczone jest elementem przewodzącym skręcanym za pomocą śrub. Pokryta izolacją z plastiku. Kostki dzielimy głównie ze względu na przekrój, który mówi nam jaką maksymalną średnicę przewodów możemy podłączyć pod zaciski. Drugim podziałem jest wytrzymałość prądowa, wskazuje maksymalny prąd, który możemy przepuścić przez zaciski kostki – pamiętajmy o tym. Coraz częściej listwy zaciskowe wypierane są przez złączki sprężynowe.
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki listwy zaciskowe:
Źródło: bemko.pl, www.wago.com/pl/, legrand.pl
MIERNIK
znany również pod nazwą multimetr — służy do pomiaru napięcia i natężenia prądu. Umożliwia pomiar wielkości elektrycznych oraz nieelektrycznych w wielu zakresach, dobranych tak, by mogli z niego korzystać zarówno doświadczeni elektrycy, jak i amatorzy.
Rodzaje mierników elektrycznych, podstawowa klasyfikacja wyróżnia przy tym:
uniwersalny miernik elektryczny cyfrowy, inaczej uniwersalny multimetr,
miernik elektryczny cęgowy,
miernik elektryczny profesjonalny,
miernik elektryczny analogowy,
miernik elektryczny automatyczny,
miernik elektryczny z atestem.
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki multimetry:
Źródło: www.sonel.pl/pl/, pl.rs-online.com, www.se.com/pl/pl/,
PROBÓWKA
pełna nazwa próbnik elektryczny — podstawowy element wyposażenia elektryka. Jego podstawową funkcją jest mierzenie napięcia elektrycznego niezależnie od elementu sieci: na przewodzie, w obwodzie, w gniazdku czy na zacisku jakiegoś urządzenia.
Jak działa próbnik?
Wystarczy płaską końcówkę przyłożyć do elementu przewodzącego, jednoczesne dotknięcie skuwki palcem będzie skutkować zamknięciem obwodu elektrycznego i zaświeceniem diody – dzięki temu będziemy wiedzieć, że w dotkniętej powierzchni płynie prąd.
Próbniki elektryczne a zakres zastosowania
Można wyróżnić aż cztery różne rodzaje próbników elektrycznych w zależności od miejsca wykonywania prac. Oto one:
Próbnik elektryczny uniwersalny – przypomina zwyczajny śrubokręt, jednak wyposażone są w neonówkę, która umożliwia wykrywanie napięcia podczas wykonywania większości prac.
Próbnik elektryczny wielozakresowy – bardziej zaawansowane narzędzie- posiada kilka diod lub specjalny, elektroniczny wyświetlacz, informujący o napięciu w różnych zakresach.
Próbnik elektryczny samochodowy – umożliwia skontrolować stan naładowania akumulatora, a także pracę alternatora.
Próbnik elektryczny do gniazd USB – pozwalają na sprawdzenie wartości napięcia prądu elektrycznego, który występuje w gnieździe USB.
Przykładowe obrazy przedstawiające wyłączniki próbnik elektryczny:
Źródło: erko.pl, edison.pl
Na pewno jest jeszcze wiele urządzeń/ narzędzi do opisania. Jeżeli chcecie, żebyśmy jeszcze jakieś opisali, to dajcie znać w komentarzu. Mamy nadzieję, że te podstawy pomogą zagłębić się wam w świat elektryki, a przynajmniej w pierwszy dzień pracy nie wyjść, tylko na „silnych".
Comments